مشاوره افسردگی در زنان و مردان، نگاهی جامع به تفاوت‌ها و راه‌های درمان

افسردگی پس از زایمان (Postpartum Depression – PPD) یک موضوع بسیار مهم و جدی است که متأسفانه اغلب نادیده گرفته می‌شود یا با غم و اندوه پس از زایمان اشتباه گرفته می‌شود. این بیماری چیزی فراتر از بی‌بی بلوز (baby blues) است که در آن مادر پس از زایمان به مدت کوتاهی احساس غمگینی یا اضطراب می‌کند. افسردگی پس از زایمان یک اختلال خلقی جدی است که نیاز به تشخیص و درمان حرفه‌ای دارد.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

افسردگی پس از زایمان یک بیماری روانی است که در برخی از زنان پس از به دنیا آوردن نوزاد بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند از چند هفته تا یک سال پس از زایمان شروع شود و علائم آن شامل موارد زیر است:

• غم و اندوه عمیق و مداوم:  احساس پوچی و ناامیدی که از بین نمی‌رود

• از دست دادن علاقه:  عدم لذت بردن از فعالیت‌هایی که قبلاً مورد علاقه بوده‌اند، از جمله مراقبت از نوزاد

• اضطراب و نگرانی شدید:  نگرانی‌های بی‌دلیل و شدید درباره سلامت نوزاد یا توانایی خود در مراقبت از او

• احساس گناه و بی‌ارزشی:  مادر خود را مقصر مشکلات می‌داند و احساس می‌کند مادر خوبی نیست

• تغییرات در خواب و اشتها:  بی‌خوابی (حتی زمانی که نوزاد خواب است) یا خواب بیش از حد، و همچنین کاهش یا افزایش وزن ناگهانی

• فکرهای آسیب‌زننده:  داشتن افکاری در مورد آسیب رساندن به خود یا نوزاد (که این یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به کمک فوری دارد)

دلایل افسردگی پس از زایمان

عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند:

• تغییرات هورمونی:  پس از زایمان، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به سرعت کاهش می‌یابد که این نوسان شدید می‌تواند بر خلق و خو تأثیر بگذارد

• کمبود خواب:  بیدار ماندن‌های مکرر در طول شب برای شیردهی و مراقبت از نوزاد، مادر را دچار فرسودگی جسمی و روانی می‌کند

• فشارهای روانی:  مسئولیت بزرگ مراقبت از یک نوزاد، انتظارات جامعه از مادر خوب و تغییرات در روابط زناشویی می‌تواند فشار زیادی به مادر وارد کند

• سابقه افسردگی:  زنانی که قبلاً به افسردگی مبتلا بوده‌اند، بیشتر در معرض خطر هستند

اطرافیان چه کمکی می‌توانند انجام دهند؟

نقش اطرافیان، به ویژه همسر، خانواده و دوستان، در مدیریت و درمان افسردگی پس از زایمان حیاتی است. حمایت آن‌ها می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.

۱. همدلی و آموزش:

افراد نزدیک به مادردر درجه اول همسر و سپس والدین هر دو زوج خواهر و برادرها و سایر نزدیکان به ایجاد فضای صمیمیت و همدلی و شادی بپردازند محیط امن و آرام برای مادر و نوزاد ایجاد کنند. به مادر در نگهداری از نوزاد کمک کرده و با دادن هدیه به خوشحالی مادر اضافه کنند.

• باور کنید و قضاوت نکنید:  اولین و مهم‌ترین قدم این است که احساسات مادر را جدی بگیرید. از گفتن جملاتی مانند همه این دوره‌ها رو می گذرانند یا تو مادر خوبی نیستی به شدت پرهیز کنید

• اطلاعات کسب کنید:  در مورد افسردگی پس از زایمان تحقیق کنید تا علائم آن را بشناسید و درک کنید که این یک بیماری واقعی است

۲. ارائه کمک عملی:

• کمک در مراقبت از نوزاد:  به مادر فرصت استراحت دهید. نوزاد را برای مدتی نگه دارید تا او بتواند بخوابد یا دوش بگیرد

• انجام کارهای خانه:  کارهای ساده‌ای مثل شستن ظرف‌ها، تهیه غذا یا تمیز کردن خانه را به عهده بگیرید تا مادر بتواند بر روی بهبودی خود تمرکز کند

۳. حمایت عاطفی:

• تشویق به صحبت کردن:  به مادر بگویید که می‌توانید به او گوش دهید، بدون اینکه نصیحت یا قضاوت کنید. گاهی فقط شنیده شدن می‌تواند بار بزرگی را از دوش او بردارد

• یادآوری نقاط قوت:  به او یادآوری کنید که مادر خوبی است و کارهایی که انجام می‌دهد، هرچند کوچک، ارزشمند هستند

• تشویق به کمک حرفه‌ای:  به آرامی او را به سمت دریافت مشاوره افسردگی یا مراجعه به پزشک سوق دهید. می‌توانید با او به کلینیک بروید و او را در این مسیر همراهی کنید

۴. مراقبت از خودِ همسر و خانواده:

یادتان باشد که مراقبت از یک مادر افسرده می‌تواند برای شما نیز فرسوده‌کننده باشد. شما هم باید به سلامت روان خود اهمیت دهید و در صورت لزوم، از یک مشاور کمک بگیرید. افسردگی پس از زایمان یک وضعیت موقتی است و با درمان مناسب، قابل کنترل و بهبودی کامل است. اگر شما یا کسی که می‌شناسید با علائم آن دست و پنجه نرم می‌کند، حتماً به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید